Con đường đưa Mutesi đến với cờ vua không phải là vì niềm yêu thích mà vì bát cháo yến mạch miễn phí cho những ai đến nhà thờ học về cờ. Khi đó, người đưa Mutesi đến đây là anh trai của cô, Brian. “Chúng tôi không có đồ ăn. Chúng tôi phải ngủ ngoài hè phố bởi vì chúng tôi không có tiền”, Mutesi nói. “Vì thế mà điều làm tôi quan tâm nhất là bát cháo yến mạch chứ không phải là những quân cờ”.

Giờ ở tuổi 17, Mutesi đã có 14 năm sống không cha khi cha cô qua đời vì bệnh AIDS. Cuộc đời của cô bây giờ không còn cảnh đi chân trần, bụng lúc nào cũng lép kẹp nữa bởi cờ vua đã làm thay đổi cuộc đời cô.

Trong căn phòng tại Katende, những giải thưởng, danh hiệu của Mutesi để đầy tủ. Sau những lần đến nhà thờ ăn miễn phí, cô đã bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến cờ vua và học cách chơi.

Khi đó, nhờ cha Damian Grimes, một cựu hựu trưởng của trường Namasagali từ 1967 đến 2000, cờ vua đã được đưa vào các trường học. Grimes thành lập CLB cờ Namasagali và tổ chức nhiều giải thi đấu giữa các trường với nhau.

Mỗi trường có thể cử nhiều đội tham dự nếu họ muốn và mỗi đội sẽ gồm 4 người chơi. Cuộc thi đã được tổ chức thường niên trong thập niên 80 và về sau đã mang tên giải Cha Grimes Schools Tournament.

Chính tại giải này, Grimes đã phát hiện ra một cô bé từ khu ổ chuột Katwe khi đội của cô vô địch 5 lần liên tiếp. Sau lần đầu tiên vô địch của mình, Mutesi tham dự giải International Children’s Chess Tournament tại nam Sudan vào năm 2009. Đấy là lần đầu tiên cô rời Uganda và lần đầu tiên cô di chuyển bằng máy bay.

Kể từ đó, Mutesi còn tham dự hai giải Olympiads ở Siberia và Thổ Nhĩ Kỳ. Cô cũng được FIDE đưa vào danh sách những kiện tướng nữ sau một giải diễn ra tại Istanbul năm ngoái.

Gần đây, Mutesi còn được mời tham dự Diễn đàn phụ nữ thế giới ở New York, với sự hiện diện của cựu bộ trưởng ngoại giao Mỹ là Hillary Clinton và bà Oprah Winfrey, chủ chương trình talkshow nổi tiếng cùng tên.

Tại Mỹ, Mutesi còn thi đấu với thần tượng của cô là Garry Kasparov, cũng như tỷ phú Bill Gates. Trong khi đó, hãng Walt Disney đang có kế hoạch làm một bộ phim về cuộc đời của cô. Thậm chí, một trong những trường học ở Mỹ còn thành lập một giải cờ mang tên Mutesi.

Từ chỗ chỉ muốn có một bát cháo yến mạch, cờ vua đã mở ra một cánh cửa mới cho Mutesi, để cô hy vọng mình sẽ trở thành một đại kiện tướng, một bác sĩ và trên hết là xây được một trại trẻ cho trẻ em ở khu ổ chuột Katwe.

Anh Hào